Dağlık, engebeli ve eğimli rüzgaraltı yamaçlarda tabakalaşmış veya toz kar örtüsünün kendi iç direnciyle veya dış etkilerle yerinden koparak yerçekimi etkisiyle vadi tabanına doğru hızla kayma olayıdır.
Kar Çeşitleri
Yeni Kar: Yağdıktan sonra kristallerin orjinal biçimleri henüz bozulmamış altı ucuda mevcut olan kardır .
Yerleşen Kar: Kristallerin orjinal biçimlerinin kaybolmaya başladığı kardır.
Yuvarlak Taneli Kar: Kristallerin altı ucuda kaybolmuş sadece yuvarlak gövdesi kalmış kardır .
Köşeli Taneli Kar: Kristallerin uçları olmayan gövdesi irileşerek köşeli biçimi almış kardır .
Kum Kar: Kristallerin yapışkanlığı kalmamış birbirinden ayrılmış kum gibi kardır.özellikle nem oranı düşük bölgelerde meydana gelir .
Kaba Kırağı Karı: Kristalleri erimeye yüz tutmuş ancak ;sert kaba kırağı biçimini almış kardır.
Erimiş Kar: Kristalleri tamamen erimiş kardır.
Buz: Kristalleri tamamen erimiş karın donmuş ve saydamlaşmış halidir.
Çığla İlgili Tanımlar
Çığ İmha Bölgesi: Düşen çığın personele ve araçlara zarar verdiği, veya personeli imha ettiği bölgedir. Bu yığılma bölgesinde olabileceği gibi çığın kayma yolu üzerindeki herhangi bir noktada olabilir.
El Testi: Kar tabakasının içine yumruk, dört parmak, bir parmak kalem veya bıçağın sokularak kara girip girmediğine bakılarak karın sertlik derecesi hakkında değerlendirme yapılan bir testtir.
Kar Profili: Karın tabakalarının ve yapısının incelenmesi için kazılarak kardan çıkarılan bir kesittir.
Kayan Blok: Kar örtüsünün üç yanı kazılarak bir blok şeklinde çıkarılan bölümdür, çığ tehelikesinin tespitinde kullanılır.
Potansiyel Çığ Kuvveti: Kar örtüsünün içindeki çeşitli etkenlere bağlı olarak artan , azalan veya çığın meydana gelmesini sağlayan kuvvettir.
Rüzgaraltı: Rüzgârın esiş istikametinin karşısında olan bölgedir.
Sıklaşma: Kar tabakalarının birbirilerine yapışkanlığının artarak arazi üzerinde iyice oturması ve sağlamlaşmasıdır. Sıklaşmanın artması kar tabakalarının kopmasını önler.
Yapay Düşürme: Bir infilak tesiriyle kar tabakalarının zayıf yerlerinden kopmasını sağlamak süretiyle yapay olarak çığ düşürme işlemidir.
Yığılma Bölgesi: Çığın koptuktan sonra ; arazinin eğimine bağlı olarak aktığı ve en son toplandığı bölgedir.
Çığların Sınıflandırılması
Çığın Kaynağına Göre:
1. Kopmanın Şekline Göre:
Gevşek Kar Çığı: Kopma bir noktadan olur.
Raf Kar Çığı : ( sıkı kar veya dilim çığı ) kopma bir hat boyunca olur.
2. Çığın kayma şekline göre:
Üst Tabaka Çığı: Yüzeye yakın tabakaların kayması.
Alt Tabaka Çığı: Zemine yakın tabakaların kayması.
3. Karın ıslaklığına göre:
Kuru Kar Çığı: Çığı oluşturan kar kurudur.
Islak Kar Çığı: Çığı oluşturan kar ıslaktır.
Çığın Düşme Yoluna Göre:
1. Düşme yolunun şekline göre:
Düz Meyil Çığı: Kaydığı arazi düzdür.
Engebeli Meyil Çığı: Kaydığı arazi yüzeyi engebelidir.
2. Çığın kayışı sırasındaki görüntüsüne göre:
Toz Kar Çığı: Kar bulut şeklinde kayıyor.
Akışkan Kar Çığı: Arazinin yüzeyine uyumlu su gibi akıyor .
Çığların Sınıflandırma Sistemleri
1. Kopma tipi
2. Yüzeyde kayma pozisyonu
3. Hat biçimi
4. Hareket biçimi
Çığı Başlatan Sebepler
Çığın meydana gelebilmesi için harici bir etkinin oluşması gerekmektedir bunlar;
1) Ağırlık: Çığın en çok rastlanan nedenidir. Yağan yeni kar; eski kar örtüsünün yapışkanlığını ortadan kaldırıncaya kadar yığılır bu yığıntı kendi ağırlığı ile çöker ve kaymaya başlar.
2) Kesme: Yürüyüş yapanın, dağcının veya başka nedenlerle kesilen karın akmaya başlamasıdır.
3) Titreşim: Fırtınalar, süpersonik uçakların ses hızları, depremler diğer yüksek sesler titreşime, titreşimde çığa neden olur.
4) Isı değişimi: Isı kar tabakalarının sıkılaşmasını etkileyerek çığa neden olabilir. Isı artışı bağları zayıflatır. Isı düşüşü ise karın sıkılaşmasını kısa sürede sağlar. Isının artışı çığın meydana gelmesini hızlandırır.
5) Arazi yapısı : “ Arazinin eğimi “ bu konuyu arazinin (içbükey-dış bükey) yapısı konusunda “ bitki örtüsü “ detaylı olarak “ arazi yüzeyinin yapısı ” inceleyeceğiz.
6) Rüzgâr: Rüzgâr karın arazi üzerinde dağılmasına etki eder. Rüzgârın artan şiddeti ve süresi. Rüzgâr altı bölgelerde ve iç bükey alanlarda karın birikmesine neden olur. Rüzgâr kar örtüsünün ve kar kristallerinin orijinal şekillerini bozar.
Çığın Oluşumunda Arazinin Faktörü
Arazinin eğimi çığ olma ihtimali düşünceler
-25 ve üzeri muhtemel bu eğimdeki arazilerde raf kar çığı meydana gelir.
-30 – 50 arası sık sık
– 35 ve üzeri muhtemel bu eğimdeki arazilerde gevşek kar çığı meydana gelir
-40 – 60 arası sık sık
Çığın Oluşumunda Zemin Faktörü
Zeminin pürüzlük derecesi değerlendirme
-Çok iri taşlardan oluşan çarşaklar raf kar çığında kopan büyük blokların kalınlığı arazi üzerindeki toplam kar yüksekliğine eşit ise raf kar çığını önler.
-Orta irilikte taşlar veya küçük arşaklar. Sadece alt tabaka çığını önler üst tabaka çığlarını önleyemez.
-Kaygan zemın otluk arazi ansızın kaymalara sebep olduğundan alt tabaka çığlarına neden olur.
-Küçük çalılıklar karın seviyesi çalılıkların üzerini aşıyor ise çığ oluşturabilir. Karın düzensiz oturması.
-Seyrek ormanlık çok sınırlı çığ önleyici etkisi vardır. Tehelikelidir çünkü emniyetli hissi verir.
Çığın Oluşumunda Karın Etkileri
-30 cm’ye kadar çığ oluşturmaz. Çok ender olarak küçük akmalar görülebilir .
-30-50 cm arası bulunduğu bölgenin genişliğine oranla daha dar alanlarda ve değişik noktalarda kaymalar oluşturur.
-50-80 cm. Arası tehlikelidir. Tek tek küçük çığlar halinde vadi tabanına kadar giderek yolu üzerinde yıkımlara sebep olabilir.
-80-120. Cm arası çok tehlikelidir. Genellikle büyük çığlara sebep olur. Geniş dilimler ve bloklar halinde akar yerleşim alanlarını tehdit eder.
– 120. Cm ve yukarısı en tehlikelisidir. Çığ felaketlerine yol açar. Etkileri yukarıdakilere benzemez daha şiddetlidir .
Kar Tabakalarının Sertlik Derecesinin Tayini
El testi sonuç sertlik derecesi mukavemeti
-Yumruk giriyor çok yumuşak 2 kg.
-Dört parmak birlikte giriyor yumuşak 9 kg.
-Tek parmak giriyor orta sert 26 kg.
-Kurşun kalem giriyor sert 60 kg.
-Bıçak giriyor çok sert 90 kg.
-Tamamen buz
Kar Profilinin İncelenmesi
Kar Profili: Yamaçtaki kar 2 metre uzunluğunda ve vadiye dik olacak şekilde toprağa kadar kazılır. Kazılan bu yerin dağ tarafında kalan ve duvar gibi görülen kesiti kar profilidir.
Kar Profilinin Hazırlanması
-Profilin ön yüzü kürekle temizlenerek düzeltilir.
-Kar tabakaları ve tabakanın sınırları gözle tespit edilir.
-Her tabakayı oluşturan karın yapısı kar kristallerine bakılarak incelenir. ( bunun için kar inceleme kartonu ile büyüteç kullanılır)
-Her tabakanın ısısı termometre ile ölçülür.
-Kar tabakalarının kalınlıkları ve yerden yükseklikleri metre ile ile ölçülür.
-Kar tabakalarını oluşturan karın sertlik dereceleri el testi ölçülür
-Ölçümler sonucu; elde edilen veriler değerlendirilir ve bir aşama olan kayan blok incelenmesine geçilir.
Kayan Blok İncelenmesi Emniyet Kuralları
1. İnceleme bölgesinde en az sayıda ( gerektiği kadar ) personel bulunmalıdır.
2. İnceleme yapacak personel kopma ihtimali olmayan sağlam yerlerde durarak kendilerini emniyete almalıdır.
3. Personel çalışma esnasında arama cihazlarını ( mevcutise ) açık konuma ( verici ) ve çığ kaytanını üzerine bağlamış ve açık vaziyette bulundurmalıdır.
4. Kayan bloğun yanlarının kazılması esnasında ve blok kesilirken önünde ve aşağısında kimse bulunmamalıdır.
5. İncelemeden sonra açılan bütün çukurlar herhangi bir kazaya sebebiyet vermemesi için doldurulmalıdır.
6. İnceleme yapılacak yerden düşüldüğünde sürüklenme mesafesi 50 metreden uzun olan yerlerde çalışma yapılmamalıdır.
Kar Bloğunun Test Edilmesi
Kar bloğu testi; Karın hangi safhada kopacağını anlamak için kullanılır.
Kar Bloğunun Test Aşamaları
1. Aşama: Kar bloğunun yanları kürekle kesilirken koparise ;
2. Aşama: Kar bloğu bir dağcının bloğun üzerinde durmasıyla koparise ;
3. Aşama: Kar bloğu dağcının kar bloğunun üzerinde sıçramasıyla koparise .
4. Aşama: Dağcının yamacın yukarısından bloğun üzerine atlamasıyla koparise ;
5. Aşama: Aynı dağcının bloğun üzerine ikinci kez atlamasıyla koparise ;
6. Aşama: Dağcının kayaklarını takarak yamacın yukarısından kar bloğunun üzerine atlamasıyla koparise ;
7. Aşama: İlk altı aşamanın denemesine rağmen blok kopmuyorise
Test Sonucunun Değerlendirilmesi
Uygulanan aşama değerlendirme ve tedbirler
Kazarken veya keserken koptu tehlikesi: Böyle yerlerin tehditi altındaki bölgelerden geçilmemelidir
Dağcı üzerindeyken veya üzerinde gezinirken koptu tehlikesi: Böyle yerlerin tehditi altındaki bölgelerden geçilmemelidir.
Dağcının üzerinde sıçramasıyla koptu tehlikesi: Böyle yerlerin tehditi altındaki bölgelerden geçilmemelidir. Not: Bütün emniyet tedbirleri alındıktan sonra sadece urtarma çalışmaları için girilmelidir.
Dağcının yukarıdan ilk atlayışıyla koptu. Şüpheli: böyle yerlerin tehditi altındaki bölgelerden gerekli emniyet tedbirleri alınmak süretiyle geçilebilir fakat bölgede ilerleyen personelin kendisi çığa sebep olabilir.
Dağcının yukarıdan ikinci atlayışıyla koptu
Dağcının kayaklarını takıp atlamasıyla koptu emniyetli: Böyle yerlerde ender olarak çığ düşer. Yinede dikkatli olunmalıdır
Blok kopmadı emniyetli: böyle yerlerde çığ tehlikesi yoktur
Çığla ilgili özel donatım ve malzemeler
1. Çığda arama cihazı ( bieps ): Çığ düşmesi sonucu; Kar yığını altında kalan personeli aramakta kullanılan bir cihazdır. Cihaz çığ bölgelerine girmeden önce personel üzerine bağlanır ve verici durumuna getirilir. Çığ altında kalan personel üzerindeki cihaz sürekli sinyal gönderir. Başka bir cihaz arama konumuna getirilir. Kazazededen yayılan sinyaller takip edilerek kazazede kısa sürede bulunur.
2. Çığ sondası: Çığ altında kalan personeli aramakta kullanılan 1.25 cm.çapında,3 mt uzunluğunda, içi boş ( bazıları dolu ) sert alüminyum katlanabilen bir borudur. Ucunda :sondanın içine kar girmesini önleyen saplandığında aşağıya bastırmayı kolaylaştıran ön kısmında sivri ( sökülebilen ) bir tapa mevcuttur.
3. Çığ küreği: Kar profili çıkarmak, kayan blok hazırlamak, karı kazarak çığ altındakileri kurtarmak gibi işlerde ve karın kazılması atılması gibi genel maksatlarla kullanılan katlanabilen bir kürektir.
4. Çığ kaytanı: 20-30 metre uzunluğunda, perlon veya başka bir maddeden yapılmış göze çarpacak renkte ( genellikle kırmızı ) bir banttır. Her 2.5 metrede bir üzerine ok işaretli baskılar vardır. Tehlikeli yerlerden geçişlerde bir ucu bele bağlanır diğer ucu serbest bırakılarak yerde sürüklenir.çığa yakalanan personeli kolay bulmaya yarar .
5. Askı ipi: 7-11 mm kalınlığında 4-5 metre uzunluğunda gerilim kuvveti en az 250 kg olan bir iptir. Her 30 cm.de bir düğüm atılarak kayan blok incelenmesinde, bloğun kesilmesinde kullanılır.
6. Kar analiz kartonu: 9.5 x 18 cm ebadında üzerinde 1×1-2×2-3×3-4×4 mm’lik karelere bölünmüş grafikler bulunan bir plakadır. Kar kristallerinin analizinde kullanılır.
7. Büyüteç: Kar kristallerinin analizinde kar analiz kartonu ile birlikte kullanılır. Karların yapısının incelenmesinde kullanılır.
8. Termometre: Kar profillerinin incelenmesinde kar tabakalarının ısısını ölçmekte kullanılır.
9. El kantarı: Şayet çığ küreğinin üzerinde mevcut değilse ayrı olarak kullanılır. Çığ küreğine takılarak karın kopma ağırlığının test edilmesinde kullanılır.
10. Metre: Farklı zamanlarda yağan kar tabakalarının kalınlığını ölçmede kullanılır.
Dağ rehberi veya liderin çığ alanına girişi
1: Çığ tehlikesini tespit et. Arazinin eğimini hesapla veya araziden ölç.
* Emniyetli eğim 27 derece veya daha aşağısıdır.
* 29 derecelik eğimden fazlası tehlikelidir.
2. Yeni karın kalınlığını ölç.
* Emniyetli karın kalınlığı 30 cm veya daha aşağıdadır
* 30 cm’den daha kalın yeni kar tehlikelidir.
3. Bölgende esen hâkim rüzgârları tespit et.
* Emniyetli bölge rüzgârın vurduğu yamaçlardır.
* Rüzgâraltı + rüzgârın biriktirdiği kar tehlikelidir.
4. Güneş ışınlarını alan ve almayan bölgeleri tespit et.
* Emniyetli bölge güneş gören ve rüzgâr alan yamaçlardır
* Güneş görmeyen bölge+ Rüzgaraltı tehlikelidir
5. Kar profil incelemesi yap
* Emniyetli profil temeli sağlam, sıkılaşmış kar örtüsüdür.
* Orta tabakaları yumuşak + sıkılaşmamış profil tehlikelidir
Çığ bölgesinde hareket tarzı
Çığ bölgelerine girmek zorunda olduğumuzda hareket tarzımız belki de yaşamımızı etkileyecektir.
Çığ bölgesine girmeden önceki kontrol tarzı
-Koruyucu bütün kıyafetler giyilmelidir.
-Sırt çantasının kemerleri açılmalıdır. Kısa sürede ayrılabilmek için.
-Vericiler ( bieps) varise verici durumuna alınmalıdır.
-Çığ kaytanı açılıp uygun olarak bağlanmalıdır.
-Sadece liderin açtığı izlere basılmalıdır.( kar kaburgaları kırılmamalı )
-Çığ bölgesinden geçen personel çok iyi takip edilmelidir.
-Gürültü yapılmamalıdır.
Çığa yakalanan personelin hareket tarzı
-Çığ kulvarının dışına kaçmaya çalışmak.
-Üzerindeki malzemeyi atmak.
-Yüzme hareketi yaparak karın üst yüzeyinde kalmaya çalışmak.
-Kayan blokları, çalılık, ağaç vs. Gibi nesneleri tutarak yüzeyde kalmaya çalışmak.
-Çığ kütlesinin içinde kaldı ise; çığ durmadan önce ağzını burnunu kapatarak solunum yollarına karın gitmesini engellemek.
-Çığ durduğu anda; kollarıyla yüzünün etrafına baskı yaparak sıkılaşmamış karda solunum yapabileceği boşluk alan açmak.
Çığ altında tükürük testi
Çığ altında kalan personelin yüzünün aşağıya veya yukarıya dönük olması kişisel kurtulma çabaları için çok önemlidir. Çığ durduktan ve personel elleri ve kollarıyla baskı yapıp yüzüne yer açtıktan sonra yönünü belirlemek için tükürmelidir.
Şayet tükürük;
Yüzüne geliyor ise: Kazazede sırt üstü yatmaktadır.
Yüzüne gelmiyor ise: kazazede yüzükoyun yatmaktadır.
Çığ durduğu anda kar basıncı çok fazla değildir ( toz karda ) kişi ellerini ve ayaklarını oynatarak kendi kendine kurtulma çabalarını denemelidir. Şayet kurtulamıyor ise enerjisini fazla harcamamalıdır.
Çığ altındaki personeli arama – kurtarma
Yapılan araştırmalar göstermiştir ki çok çabuk, düzenli ve bilinçli arama-kurtarma çalışması çığa yakalanan personeli karın altından sağ olarak çıkarabilir.
Yaşayabilme olasılığı
1-2 metre karın derinliğine gömülen kazazedeler: arkadaşları tarafından ilk bir saat içerisinde kurtarılan personelin yaşama şansı % 80 dir.
Arama – kurtarma çalışmalarının safhaları:
Birinci aşama: İlk önlemleri kapsar çığa uğrayan gurubun hayatta kalan çığ bölgesinde bulunan personeli ilk arama kurtarma timini teşkil ederler ve ve anında çalışmalara başlarlar.Çığ bölgesindeki personeli iyi organize olmuş ve ani müdahalesi başarılı kurtarma hareketinin temelini oluşturur.
İkinci aşama: Arama için elde mevcut çığ arama kurtarma donanımları arama cihazı, sondaj , çığ köpeği ile arama yöntemlerinden birisini veya bir kaçını aynı anda seçer . Ekip şefinin kendi tecrübesine dayanarak başka bir kurtarma ekibinin ve ek yardımın gerekip gerekmediğine karar verir gerekli ise en hızlı vasıta ile bildirerek en yakın kurtarma grubundan yardın ister.
Üçüncü aşama: Türkiye dağcılık federasyonuna ( t.d.f .) Haber vererek gerekli işlemlerin ( kanuni işlemler, yedek guruplar, ilk yardım grupları ) hızlı ulaşım araçlarını ( helikopter – kar motosikleti vs ) talep eder. Olay yerine gelen diğer arama – kurtarma timlerine çalışmalar hakkında bilgi verir.
Çığ altında arama yöntemleri
Çığ altındaki personeli aramada üç ayrı yöntem uygulanır:
1. Arama cihazı ile arama:
( a ) Bieps ile arama.
( b ) Detektör ile arama
2. Sonda yöntemi ile arama.
( a ) Kaba sonda yöntemi.
( b ) İnce sonda yöntemi.
3. Çığ köpeği ile arama.
Çığ bölgesinin işaretlenmesi
1. Arama – kurtarma esnasında oluşabilecek diğer potansiyel çığ düşme tehlikesine karşı gözcü / gözcüler çıkarılır.
2. Gözcülere ikaz için; telsiz, düdük vs. verilir.
3. Yeni çığ tehlikesinden kaçış yolları belirlenir.
4. Çığ bölgesinin etrafı işaretlenir.
5. Helikopter iniş alanı hazırlamak ( yer uygun ise )
6. Kontrol noktası tesis etmek. ( çığ bölgesine giriş ve çıkış için )
8. Çığ bölgesine giriş çıkışları kontrol altına alır. Kayıtlarını tutar.
9. Kontrol sırasında bulunmuş malzemelerin yerlerini flamalarla işaretler .
Arama cihazı ile arama
Kazazedede verici varise;
1. İlk sinyalin alınmasıyal sinyal yönüne doğru yürünür.
2. Ses en yüksek seviyeye çıkar.
3. Sesin şiddeti düşmeye başlar. Geriye dönülür. 2. Ses en yüksek seviyeye tekrar yükselir.
4. Yürüyüşe başlayınca ses yeniden düşmeye başlar. Geri dönülür. 2 . Ses yeniden yükselmeye başlar.
5. Ses en yüksek seviyeye çıkar.
6. Ses düşmeye başlar. Geri dönülür. Sesyükselmeye başlar. 5. Ses en yüksek seviyeye çıkar.
7. Arama cihazının sesi en yüksek seviyeye çıkar. İleri – geri – sola – sağa hareket edilerek sesin azalıp yükselmesinden sonra sesin en yüksek olduğu bölge kazılır.
Sonda yöntemiyle arama
Sonda ( sondaj ) : kar yığınının içini yoklamaya / araştırmaya yarayan ucu karın özelliğine göre değişebilen içi boş 2 – 3 metre uzunluğunda katlanabilen sertleştirilmiş çelikten yapılan bir borudur.
Arama iki şekilde yapılır:
1. Kaba sonda.
2. İnce sonda.
Kaba sondaj yöntemiyle arama
1. Sondaların boyları aynı boya getirilir.
2. Eldivenler giyilir. Elin kaymaması ve sondanın ele yapışmaması için.
3. Arayıcı personel 50 cm arayla sıraya dizilir.
4. Ayaklar 50 cm açılır. Yandaki arkadaşından 25 cm mesafede durulur
5. Aynı zamanda batırılır ve çıkarılır.
6. Sondalar sonuna kadar kara batırılmamalıdır. Çıkarması zor olur.
7. Hatlar ve hizalar aynı olmalıdır.
8. Sondalar dik vaziyette ayakların tam ortasına saplanır.
9. Sondalar çıkarılır ve iki adım ( 75 cm )ileri atılır.
10. Sonda ile aranan hat arsına flama takılır.
11. Arama işlemi bütün bölge aranana kadar sürdürülür.
12. İmkân varise arama aşağıdan yukarıya doğru yapılmalıdır.
İnce sonda yöntemiyle arama
İnce sonda; yeterli personel, zaman ve malzeme olduğu zaman çığ altındaki personeli detaylı olarak arama yöntemlerinden birisidir
1. Sondaların boyları aynı ölçülere getirilir.
2. Eldivenler giyilir sondanın kaymaması ve ele yapışmaması için.
3. Sondacılar ayaklarını 25 cm açarak yan yana durur.
4. Sondalar aynı zamanda batırılır ve çıkarılır.
5. Sondalar sonuna kadar batırılmamalıdır. Çıkarması zor olabilir.
6. Sondalama; Sola, ortaya, sağa saplanır ve 25 cm ileri çıkılır.
Kürekçiler
Kürekçiler; sondayla arama sırasında kazazedenin eşyalarını veya sondaya takılan nesnelerin bulunduğu bölgelerde kazazedenin bulunma ihtimali olan yerlerde karı yere kadar kazarak arama yaparlar.
1. Sondacılar tarafından şüphelenilen yerler yere kadar kazılır.
2. Kazazede bulunursa derhal sağlıkçılar çağrılır.
3. İlk yardım ve tahliye işlemleri yapılır.
4. Çukur boş çıkar ise;
( a ) Ekibe bildirilir.
( b ) İşaret flaması alınarak kazılmış şekilde bırakılır.
Çığ köpeği ile arama
Çığ köpeği: Çığın altındaki kayıp kişileri arayıp bulmak için özel olarak eğitilmiş köpeklerdir.
Kaza yerine çığ köpeği getirildiğinde öncelikle köpek ile arama yapılmalıdır. Bu yöntemle arama ve kurtarma çalışmaları daha çabuk ve daha yararlı sonuçlanabilir. İyi yetiştirilmiş çığ köpeği 20 – 30 kişinin yapacağı işe karşılık fayda sağlayabilir.
Çığ köpeğiyle yapılacak arama kurtarmada aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.
1. Rüzgâr; yiyecek, malzeme ve diğer koku yapıcı malzemelerin kokusunu kaza yerine taşıyabileceğinden köpek yanılabilir.
Bu gibi maddeler arama yapılan bölgeye sokulmamalı veya rüzgâr altı bölgelerde muhafaza edilmelidir.
2. Kaza yeri temiz tutulmalı, çöp atılmamalı bulunan çöpler temizlenmelidir.
3. Arama yaparken sigara içilmemelidir.
4. Tuvalet ihtiyacı köpeği yanıltmamak için rüzgâr altı bölgelerde yapılmalıdır.
5. Köpeğin dikkatinin dağılmamasını için yüksek sesle konuşulmamalıdır.
Çığda muhtemel gömülme yerleri
Çığ: Birçok yönden akan sıvıya benzer. İnsan vücudunun yoğunluğu akan kardan daha fazla olduğundan çığın içine ve
Derinlere gömülmesi beklenir. Ancak birçok faktör bunu geçersiz kılar. Çığın kendi içindeki devinimi, arazi etkileri ve kazazedenin yüzeye çıkmak için kendi çabaları bir araya gelerek son gömülme noktasını belirler.
Gömülen kazazedenin çoğu;
1. En fazla kar birikmenin olduğu yere sürüklenir. Eğer kazazedenin kayabileceği yolu gösteren iki nokta bulunursa, bu iki noktadan geçen hattın alt noktalarına yakın kısımlarda onu bulma ihtimali yüksektir.
2. Kazazedenin kendini kurtarmak için yaptığı çırpınma hareketleri ve yüzme gömülmenin derinliğini azaltır. Kazazede gömülmemiş fakat rüzgârın etkisiyle çığdan uzaklara sürüklenmiş olabilir. Büyük ve şiddetli çığlarda çevrenin aranmasında fayda vardır.
3. Çığ birikintileri yakalayıp tutabilen her arazi şekli aynı zamanda kazazedelerinde tutabilir.
4. Çığ kıvrımlı bir vadiyi takip etmiş ise çığ birikintilerinin olduğu tüm virajlar muhtemel gömülme yerleri olarak değerlendirilmelidir.
5. Kazazedenin bir virajda gömülü olma ihtimali orada birikmiş kar ile doğru orantılıdır.
6. Bitki örtüsü, kayalar ve diğer engeller kapan vazifesi görürler. Kazazede engelin üzerinde kalır. Engel kazazedenin hareketini geciktirebilir engelden akış yönüne doğru gömülmesine yol açar. Kar akışının azami hızı çığın merkezinde oluşur. Kenarlardaki sürtünme hızını azaltır. Kazazedenin kayma hattı merkeze ne kadar yakınsa gömülme derinliği o oranda artar.
Çığda ilkyardım
Çığ altında kalan kazazedeyi 3 türlü ölüm tehlikesi bekler.
1. Boğulma
2. Donma ( bilinç kaybı-solunum durması )
3. İç ve / veya dış organların yaralanması.
Bu nedenle; kazazede kurtarılınca aşağıdaki konuların hemen uygulanması önem kazanır.
1. Solunumun devam etmesini sağlamak.
2. Isı kaybını ( hıpothermıa ) önlemek.
3. Yeterli kan dolaşımını sağlamak ( şok uygulaması )
4. Yaraların tedavi edilmesi.
İlk yardımın uygulanması
1. Solunum yolu açılır ( kar, su, buz ve diğer atıklar solunum yollarından temizlenir )
2. Solunum zayıf veya hiç yok ise derhal suni solunum uygulanır.
3. Vücut dikkatlice gömülü olduğu yerden çıkarılır. Çığ tehlikesi olmayan yere taşınır. Vücudun çığ altındaki şekli bozulmaz.
4. Uyku tulumu, yalıtım örtüsü, ilk yardım çadırı, ısıtma torbası, arkadaş gibi tekniklerden biri veya bir kaçı kullanılarak ısı kaybı önlenir.
5. Yaraları tedavi edilir.
6. İmkân dâhilinde en hızlı vasıta ile tahliye edilir. ( ör. Helikopter )
Not: Kazazede çığ altında nasıl bulundu ise ilk yardıma o şekilde başlanır vücut ısıtılması içten dışa doğru yapılmalıdır.
Kazazedenin bilinci yerinde ise;
1. Isı kaybı önlenmeli.
2. Sıcak içeceklerle takviye edilmeli.
3. Sağlık kuruluşuna götürülmesi için hazırlık yapılmalı.
Kazazedenin bilinci yerinde değil ise;
1. Isı kaybı önlenmeli.
2. Solunum ve kan dolaşımını kontrol edilmeli, suni teneffüs ve kalp masajı için hazır beklenmelidir .
3. Ağzındaki yabancı maddeleri çıkarmak için başı yan yatırılmalı ( omurilik kırığı yok ise )
4. Uygun bölgeye tahliye edilmelidir.
Kazazedede hayat belirtisi yok ise;
1. Suni teneffüs yapılmalı.
2. Kalp masajı yapılmalı ( eheliyetli personel tarafından )
3. Isı kaybı önleyici tedbirler alınmalı.
4. Tahliye edilmeli ve tahliye esnasında suni teneffüs ve kalp masajı yapılmalıdır.
5. Sağlık kuruluşuna yapılan ilk yardımlar konusunda bilgi verilmeli